Πρόβλημα με την ακαρπία ελιάς στην Χαλκιδική

Ήδη από τον Απρίλιο, εκφράστηκε έντονη ανησυχία και προβληματισμός από το σύνολο του αγροδιατροφικού κλάδου της Χαλκιδικής, λόγω της καθυστέρησης εμφάνισης ανθοταξιών στα ελαιόδεντρα τη φετινή χρονιά.

Οι κακοί οιωνοί έγιναν πραγματικότητα καθότι,  βαίνουμε το πρώτο 10ημερο του Ιουνίου και στις περισσότερες περιοχές έχει ολοκληρωθεί η καρπόδεση των ελαιόδεντρων, με δραματικές διαπιστώσεις. Η ακαρπία πλήττει για δεύτερη φορά σε διάστημα 3 ετών (προηγήθηκε αυτή του 2021) τον ελαιώνα της Χαλκιδικής, με σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις στον τόπο, αλλά και στην εθνική οικονομία, λαμβάνοντας υπόψη τα παρακάτω στοιχεία: 

• Περισσότεροι από 20.000 παραγωγοί καλλιεργούν περίπου 330.000 στρέμματα ελιές στη Χαλκιδική με περισσότερες από 6 εκατομμύρια ρίζες δέντρων
• 42% είναι το μερίδιο της πράσινης ελιάς Χαλκιδικής στο σύνολο της εγχώριας παραγωγής επιτραπέζιας ελιάς
• 150+ είναι οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση και εμπορία ελιάς στη Χαλκιδική
• 90% της παραγωγής εξάγεται

Τρία προϊόντα από τον ελαιώνα της Χαλκιδικής έχουν μερίδιο στη διεθνή αγορά τροφίμων:
            ► η  Πράσινη Ελιά Χαλκιδικής ΠΟΠ (2012)
            ► το Αγουρέλαιο Χαλκιδικής ΠΟΠ (2013)
            ► το Γαλανό Μεταγγιτσίου Χαλκιδικής ΠΟΠ (2015)

Λαμβάνοντας υπόψη το σημαντικό ρόλο της ελαιοκαλλιέργειας στην αγορά της Χαλκιδικής αλλά και στην εθνική οικονομία, το Επιμελητήριο Χαλκιδικής ανέλαβε μια σειρά πρωτοβουλιών και συγκεκριμένα:

1. Μετά από συντονισμένες διεκδικήσεις του φορέα, των τοπικών Αγροτικών Συλλόγων και Συνεταιρισμών  και της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Επιτραπέζιας Ελιάς( Δ.Ο.ΕΠ.ΕΛ) στις 23 Μαρτίου 2022 έγινε ΦΕΚ η χορήγηση κρατικής ενίσχυσης με την μορφή άμεσης επιχορήγησης, μεταξύ άλλων, στον τομέα της επιτραπέζιας ελιάς με το ποσό των 40 ευρώ ανά στρέμμα, με σκοπό να στηριχθεί η οικονομία κατά την διάρκεια της έξαρσης της νόσου COVID-19.
2. Το 2022 χρηματοδότησε και δημοσιοποίησε έρευνα, την οποία έχει εκπονήσει το Τμήμα Μετεωρολογίας της Σχολής Θετικών Επιστημών του ΑΠΘ,  σχετικά με την ελαιοκαλλιέργεια στη Χαλκιδική και την κλιματική αλλαγή. Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα δυσοίωνα.   Αποδεικνύεται ότι η ποικιλία πράσινη ελιά Χαλκιδικής είναι η λιγότερο ανθεκτική στις έντονες κλιματικές μεταβολές των τελευταίων ετών.
3. Σε μια ακόμη συνεργασία με την ακαδημαϊκή κοινότητα, το Επιμελητήριο Χαλκιδικής έχει χρηματοδοτήσει την εκπόνηση μελέτης με αντικείμενο τη διερεύνηση και συνεισφορά στη οικονομία της Χαλκιδικής των βασικών κλάδων παραγωγής, αλλά και τη διαμόρφωση ενός αειφορικού μοντέλου ανάπτυξης.

• Στις 2 Δεκεμβρίου 2022 διοργανώθηκε ενημερωτική ημερίδα στο Συνεδριακό Κέντρο του Επιμελητηρίου Χαλκιδικής σε συνεργασία με την Εθνική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ) και με τη συμμετοχή του Β’ Αντιπροέδρου ΕΘΕΑΣ και μέλος Δ.Σ. του ΕΛΓΑ, κ.Χρήστου Γιαννακάκη, αλλά και εκπροσώπων των Αγροτικών Συλλόγων, Συνεταιρισμών από όλη τη Χαλκιδική, όπου τέθηκε:
• η ένταξη της Χαλκιδικής στο πρόγραμμα της εναέριας αντιχαλαζικής προστασίας με εφορμήσεις αεροπλάνων
• η ανάληψη πρωτοβουλιών για την επίλυση του προβλήματος της έλλειψης εργατών γης
• Σε εκδήλωση που πραγματοποίησε το Επιμελητήριο Χαλκιδικής στις 15 Μαρτίου 2023, στα Ν. Μουδανιά, παρουσία της Γ.Γ. του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Χριστιάνας Καλογήρου και των εκπροσώπων αγροτικών συλλόγων και συνεταιρισμών της Χαλκιδικής, λαμβάνοντας υπόψιν τα στοιχεία της έρευνας, που παρουσίασε στην εκδήλωση η Δρ. Χριστίνα Αναγνωστοπούλου, Καθηγήτρια Κλιματολογίας ΑΠΘ, προτάθηκε η εκπόνηση μελέτης με αντικείμενο το διαχωρισμό της καλλιέργειας της επιτραπέζιας ελιάς Χαλκιδικής από τις υπόλοιπες εγχώριες ποικιλίες, δεδομένου ότι το κόστος καλλιέργειας της είναι σχεδόν τριπλάσιο από των άλλων ποικιλιών. Απώτερος στόχος είναι να υπάρξει ξεχωριστό καθεστώς αποζημιώσεων για τους παραγωγούς της Χαλκιδικής, σε περιπτώσεις ακαρπίας ή άλλων καταστροφών.
• Από τις 15 Μαΐου 2023, με επιστολή του προέδρου του Επιμελητηρίου Χαλκιδικής προς τη Διεύθυνση Ασφαλίσεων και Ενισχύσεων του ΕΛ.Γ.Α, επισημαίνεται το διαφαινόμενο πρόβλημα της ακαρπίας. Ζητήθηκε η καταγραφή και αποτύπωση της κατάστασης από ειδικά συνεργεία του φορέα, ώστε να υπολογιστεί το ποσοστό μείωσης της παραγωγής, καθώς και η ζημιά, που θα προκληθεί στο εισόδημα των παραγωγών.
• Χθες 8 Ιουνίου 2023, με συντονισμένες ενέργειες του Επιμελητηρίου Χαλκιδικής, κλήθηκε ο καθηγητής Δενδροκομίας κ. Αθανάσιος Μολασιώτης, της Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Α.Π.Θ., προκειμένου να γίνει επιτόπια εκτίμηση της κατάστασης και να υπάρξει επιστημονική τεκμηρίωση για το θέμα της ακαρπίας, σε ελαιώνες στην περιοχή της Ορμύλιας.

Στη συνάντηση παρευρέθηκαν εκπρόσωποι Αγροτικών Συνεταιρισμών και Συλλόγων της Χαλκιδικής και συγκεκριμένα οι Βαγγέλης Μισαηλίδης από τον Αγροτικό Σύλλογο Σημάντρων, Δημήτρης Ευαγγελινός εκπρόσωπος των Βιοκαλλιεργητών Χαλκιδικής,  Θανάσης Χαλάτης από τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Καλυβών, Έλπιδοφόρος Καραθανασόπουλος από τον Αγροτικό Σύλλογο Αγ. Μάμα, Παύλος Παπαδόπουλος από την Ένωση Πολυγύρου και Χρήστος Τσεπελής από τον Αγροτικό Σύλλογο Ορμύλιας. Από το Επιμελητήριο συμμετείχαν ο Πρόεδρος Γιάννης Κουφίδης και ο Α’ Αντιπρόεδρος  Στέλιος Χούτας. 

Συζητήθηκε εκτενώς και αποφασίστηκε:

• Η διεύρυνση της συνεργασίας του Επιμελητηρίου Χαλκιδικής με την επιστημονική κοινότητα και συγκεκριμένα με τη Σχολή Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ, με στόχο να εκπονηθούν μελέτες σε ειδικά θέματα για τις δενδροκαλλιέργειες της Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής που παρουσιάζουν εξαγωγικό ενδιαφέρον.
• Κατά προτεραιότητα, η επιστημονική τεκμηρίωση του φαινομένου της ακαρπίας της ελιάς στη Χαλκιδική, με στόχο αφενός τη διεκδίκηση αποζημιώσεων για τη φετινή χρονιά και αφετέρου την απρόσκοπτη παραγωγή προϊόντων ελιάς κάθε χρόνο.
• Η επίσπευση του διαχωρισμού της καλλιέργειας της επιτραπέζιας ελιάς Χαλκιδικής από τις υπόλοιπες ποικιλίες της χώρας, δεδομένου ότι το κόστος καλλιέργειάς της είναι πολλαπλάσιο. Απώτερος στόχος είναι να υπάρξει ξεχωριστό καθεστώς αποζημιώσεων για τους παραγωγούς της Χαλκιδικής, σε περιπτώσεις ακαρπίας ή άλλων καταστροφών.
• Η εκπόνηση έρευνας με αντικείμενο την επιστημονική τεκμηρίωση της ύπαρξης κλώνων των σημαντικότερων  ποικιλίας  ελιάς που καλλιεργούνται στη Χαλκιδική, ώστε να απομονωθούν οι κλώνοι που είναι ανθεκτικοί στην ακαρπία και την κλιματική αλλαγή, να διερευνηθούν περαιτέρω τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά τους, με την προοπτική της αναπαραγωγής και καλλιέργειας αυτών.

Το Επιμελητήριο Χαλκιδικής, σε συνεργασία με το σύλλογο Μεταποιητών και όλους τους εμπλεκομένους φορείς του αγροδιατροφικού κλάδου συμμετέχει με κάθε τρόπο και συνδράμει, ώστε να αναδειχθεί και να αντιμετωπιστεί το θέμα της ακαρπίας ελιάς στη Χαλκιδική.  H συνεχής μείωση αποθεμάτων της ελιάς Χαλκιδικής θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στη διατήρηση των αγορών με επώνυμα προϊόντα της Χαλκιδικής. Επιπρόσθετα, η πιθανότητα της απώλειας θέσεων εργασίας από τις μεταποιητικές μονάδες, καθιστά τις επιπτώσεις ακόμη πιο δραματικές.

Έχοντας το πρόσφατο παράδειγμα της Ισπανίας με τις σοβαρότατες ζημιές, που έχει υποστεί η ελαιοκαλλιέργεια εκεί, θα πρέπει όλοι οι παραγωγικοί φορείς, πολιτικοί και αυτοδιοικητικοί της Χαλκιδικής να δράσουμε συλλογικά, αφού η ακαρπία αποτελεί θέμα ζωτικής σημασίας για τον τόπο και την επιχειρηματικότητα. Αυτή τη στιγμή απαιτούνται άμεσες και συντονισμένες ενέργειες από την πολιτεία και από το σύνολο των φορέων του τόπου.